Over de onzin van duurzaam investeren.

Door Freddy Forger

First things first: begrijp ons niet verkeerd! Bij Stoic staan we in onze omgeving juist als relatief ‘progressief’ te boek, als het gaat om de klimaatverandering en een betere wereld voor iedereen. We zijn ervan overtuigd dat de mensheid er alles aan moet doen om de onderlinge verhoudingen te verbeteren en klimaatverandering af te remmen. We rijden als Partners zelf bijvoorbeeld elektrisch. We proberen zo veel mogelijk meetings online te doen, waardoor we die elektrische auto’s zo min mogelijk hoeven te gebruiken. En we verbruiken principieel zo weinig mogelijk papier: samen met de glazen bol (in ons vocabulaire symbool voor het feit dat veel beheerders de beurs proberen te voorspellen) staat bij ons de printer bij het oud vuil. Echter, nadat ik mezelf met een stoïcijnse blik op de studie voor het ESG Investing certificaat heb gestort, ben ik tot de conclusie gekomen dat duurzaam beleggen weliswaar goed klinkt, maar dat de feiten bewijzen dat het een wassen neus is.

Het idee achter ‘duurzaam beleggen’ is simpel: u besluit als individu om uw geld simpelweg niet te beleggen in bedrijven die een slechte reputatie hebben op het gebied van milieu, maatschappij of bestuur. Immers, als we dat met z’n allen doen, dan neemt de vraag naar aandelen in dergelijke bedrijven schrikbarend af. Gevolg: kelderende koersen. Dat wil geen enkel bedrijf natuurlijk; het uitgangspunt is immers dat men juist méér waarde wil creëren voor de aandeelhouders in plaats van minder. Het desbetreffende bedrijf zal dus alles in het werk stellen om wél te kunnen voldoen aan allerlei duurzaamheidsdoelstellingen, zodat de koers weer gaat stijgen. En zo redden we met onze investeringskeuzes de wereld van de ondergang. Fantastisch toch?

Helaas is de praktijk wat weerbarstiger dan de theorie.
Het probleem zit ​‘m namelijk in het karakter van de financiële markt, waar moraliteit (helaas) schittert in afwezigheid: de markt is puur gefocust op waardevermeerdering, dat is een feit. Stel dat de duurzame beleggingstrend inderdaad aanslaat: daardoor daalt de vraag naar bijvoorbeeld het ‘vervuilende’ aandeel Shell, wat leidt tot een lagere aandelenkoers. Ondertussen maakt het oliebedrijf wel gewoon een dikke winst waarmee het een mooi dividend aan haar aandeelhouders uitkeert. Omdat ​‘de markt’ zoals gezegd geen moreel oordeel velt en puur op zoek is naar waardevermeerdering, zullen de aandelen Shell daardoor alsnog gretig gekocht gaan worden. Voor iedereen die zijn aandeel Shell uit moreel oogpunt verkoopt staat een gretige koper klaar: men kan immers voor een lage koers een mooie winst kopen! Dit is precies wat we dagelijks zien gebeuren en daarmee gaat het duurzaam beleggerseffect helaas meteen in rook op.

Vergelijk het maar met kleding kopen bij een Fast Fashion keten. Iedereen weet dat die lage prijzen alleen mogelijk zijn doordat ze het niet zo nauw nemen met de arbeidsomstandigheden van de productiemedewerkers in lagelonenlanden. Moreel gezien moeten we in feite allemaal gewoon stoppen met het kopen van kleding bij dergelijke Fast Fashion ketens. Dat is alleen tot op heden nog niet gebeurd. Dat komt omdat het aanbod – zeer modieuze kleding voor een extreem lage prijs – gewoon té aantrekkelijk is voor de meeste mensen. Tja…

Daarnaast speelt er nog een ander belangrijk issue rondom duurzaam beleggen: is uw duurzame beleggingsportfolio wel daadwerkelijk duurzaam? De problematiek waar we mee te maken hebben is dermate complex, dat op het eerste oog duurzame beleggingen op andere criteria ineens een stuk minder duurzaam blijken te zijn. Tesla is bijvoorbeeld een fabrikant van elektrische auto’s en lijkt daarmee een fantastisch duurzame belegging te zijn. Maar hoe wordt de grondstof kobalt gewonnen, die nodig is voor de batterijen? Is daarbij sprake geweest van kinderarbeid? Wat doen al die kobaltmijnen met het milieu? En wat vinden we van al het extra fijnstof dat door Tesla’s wordt verspreid, omdat het hoge gewicht van deze auto’s voor extra wrijving van de banden op het wegdek zorgt?

Andersom geldt: door een bedrijf als Shell uit te sluiten, negeren we ook Shell’s niet onaanzienlijke investeringen in milieuvriendelijke waterstoftechnologie en zonneenergie; is dat wel handig? Shell heeft immers wel de benodigde financiële middelen om dergelijke technologie te kunnen versnellen.

Dit zijn hele simpele voorbeelden die wat ons betreft goed illustreren hoe vreselijk ingewikkeld het is om écht inzicht te krijgen in de duurzaamheid van volledige productieketens. Daarmee wordt duidelijk dat het voor een individuele belegger onmogelijk is om te beoordelen of er wel de juiste keuze wordt gemaakt bij duurzaam beleggen.

Samengevat: als individu duurzaam gaan beleggen door ‘foute’ bedrijven uit te sluiten heeft dus totaal geen zin. Enerzijds omdat de markt simpelweg zo niet werkt en anderzijds omdat er eigenlijk nog geen enkel beursgenoteerd bedrijf bestaat dat 100% duurzaam is, waarmee vraagtekens gezet kunnen worden bij het daadwerkelijk duurzame karakter van een zogenaamd ‘duurzaam beleggingsportfolio’.

Maar wat moet u dan wél doen met uw geld, om de wereld toch een beetje te verbeteren?
Feitelijk kunt u veel beter het tegenovergestelde doen van ‘uitsluiting’: koop juist aandelen in bedrijven die het op het gebied van duurzaamheid momenteel slecht presteren. Follow This is bijvoorbeeld een initiatief dat mensen bij elkaar brengt die met elkaar in grote hoeveelheden aandelen Shell opkopen. Door hun collectiviteit creëren ze een krachtige stem op de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering van Shell. Zo proberen ze Shell van binnenuit te verduurzamen: CEO’s zijn immers verplicht uit te voeren wat de groep aandeelhouders besluiten en daar heeft Follow This een steeds grotere stem in. Dat zet dus wél zoden aan de dijk.

Alleen heeft een deelname aan een dergelijk initiatief natuurlijk niets te maken met uw vermogen veilig laten renderen voor later – dat wat we bij Stoic doen. Het zijn gewoon twee verschillende takken van sport. Maar natuurlijk kunt u besluiten om een deel van uw vermogen vanuit moreel oogpunt onder te brengen bij een activistisch initiatief zoals Follow This en het andere deel veilig te laten renderen bij Stoic. Als u zo’n besluit neemt, dan zullen we dat bij Stoic alleen maar toejuichen.

Daarnaast kunt u heel simpel meer praktische initiatieven omarmen: zonnepanelen op uw dak, bijvoorbeeld. Of u maakt met uw gezin de afspraak dat er geen Fast Fashion troep meer wordt gekocht. U stopt met elke dag vlees eten. U gaat minder vliegen. U gaat elektrisch rijden (de issue met fijnstof van de banden daar gelaten…). Of u doneert aan Greenpeace bijvoorbeeld.

Wat wij bij Stoic nu zo sterk vinden: dit is precies hoe de oude Griekse stoïcijnen het zouden doen. De Stoïcijnen willen zich namelijk ​‘bevrijden’ van emoties om zo met een grote sereniteit door het leven te kunnen gaan. Een belangrijk onderdeel daarvan is het loslaten van zaken waarop men geen invloed heeft. Dit leidt immers maar tot emoties zoals frustratie. In plaats daarvan richt men zich puur op datgene wat men wél zelf kan beïnvloeden.

In dit stoïcijnse licht bezien moet u op het gebied van duurzaamheid dus vooral doen wat binnen uw invloedsfeer ligt. Dat kunnen zonnepanelen op uw dak zijn. Of uw deelname aan een activistisch aandeelhoudersinitiatief. Maar op voorhand bepaalde bedrijven uitsluiten op basis van zeer moeilijk vast te stellen duurzaamheidscriteria, dat is geen échte invloed.

We hebben net aangetoond dat ‘uitsluiting’ juist contraproductief is. Daarmee verschilt het eigenlijk niet veel van een katholieke aflaat: een product dat is bedacht om u een goed gevoel te geven, maar wat feitelijk helemaal niets doet. Alleen de vermogensbeheerder die u een dergelijk product verkoopt wordt er beter van. Want u moet natuurlijk wel begrijpen dat een duurzaam beleggingsportfolio iets meer kost dan een reguliere beleggingsportefeuille…

Hoe gaan we dan bij Stoic om met ​‘duurzaam beleggen’?
Wij zijn er om uw vermogen veilig naar de toekomst toe te laten renderen. Niets meer en niets minder. Onze rol is puur gebaseerd op de werking van de financiële markt: zoals u weet speelt moraliteit daar (helaas) geen rol. Wij spreiden uw vermogen simpelweg in de hele wereldeconomie, om het vervolgens rustig mee te laten groeien. Echter, het is daarbij wellicht een troostrijke gedachte dat als de duurzaamheidstrend daadwerkelijk doorzet, dit automatisch weerspiegeld wordt in uw wereldwijde beleggingsportfolio. Kortom: als u met Stoic ultrapassief in de volledige wereldeconomie belegt en de gewenste duurzaamheidstrend zet door, dan wordt u vanzelf een duurzame belegger. Mooi idee toch?